 |
Retoromanie | |
|
Strona główna
|
Ladynia
W samym sercu Dolomitów mieszkają Ladyni, przeszło 30-tysięczna grupa ludzi których tożsamość jest określona dwoma ważnymi elementami: specyficznym językiem retoromańskim (wywodzącym się z łaciny pospolitej) oraz majestatycznym krajobrazem górskim tego pasma Alp.
Język ladyński, najstarszy wśród języków używanych w regionie, przetrwał dzięki naturalnej izolacji wysokogórskich dolin i nie został wyparty mimo naporu przytłaczających go stref kulturowych i językowych włoskiej i niemieckiej.
Ekspozycje Museum Ladin obrazują poszczególne specyficzne wymiary historii i współczesnego życia Ladynów w Dolomitach, podkreślając wagę wpływów wydarzeń o skali ponadregionalnej na codzienność tej ludności, oraz zwracając uwagę na korelacje między typem środowiska naturalnego a stylem życia jego mieszkańców.
Gdzie leży Ladynia?
Na próżno by szukać w atlasach i słownikach nazwy Ladynia. Ale dotyczy ona pięciu dolin w sercu Dolomitów gdzie nadal mówi się po ladyńsku: Gadertal (Val Badia), Gröden (Val Gardena), Val di Fassa, Livinallongo i Ampezzo.
W każdej z dolin jest używany inny dialekt tego języka, także poszczególne kultury odznaczają się odrębnym charakterem. Granice językowe zawsze były płynne i nadal się przemieszczają pod wpływem zmieniających się warunków życia.
Przełęcze alpejskie i granice administracyjne rozdzielają te doliny, które rozchodzą się promieniście wokół wielkiego masywu górskiego Sella. Mieszkańcy dolin utrzymują kontakty z miastami i terytoriami, które leżą poza obrębem kulturowym Ladynii: Gröden znajduje się w orbicie Bozen (Bolzano), Gadertal - Bruneck (Brunico), w Val di Fassa przeważają wpływy Trydentu a w Ampezzo i Livinallongo - Belluno i Wenecji. |
Linki do stron włoskich Polskie strony Zapraszam |
|
|
|
|
|
||