 |
Retoromanie | |
|
Aktualności
EUROPEADA 2008
20 kwiecień 2008
Startuje pierwszy polski serwis poświęcony Retoromanom zamieszkującym obecnie tereny Szwajcarii i Włoch, mający na celu propagowanie wiedzy o tych grupach etnicznych i ich językach. Retoromanie w dzisiejszej Szwajcarii
Romanie w kantonie Gryzonia
Artykuł Mój tekst o retoromańśkiej Szwajcarii, któy ukazał się w piśmie romanistów UJ ROMAN w czerwcu 2003. więcej...>> Retoromanie w dzisiejszych Włoszech Ladynowie w Dolomitach
Friulowie
Kontakt z autorem strony: just_br@tlen.pl |
Kim są Retoromanie?
Retoromanie to naród zamieszkujący teren Alp, we Włoszech (głównie region Friuli-Wenecja Julijska) i w Szwajcarii (głównie kanton Gryzonia). Dane o ich liczbie wahają się od 550 do 800 tys. osób. Posługują się trzema dialektami retoromańskimi (friulskim, ladyńskim i romansz), uznawanymi niekiedy za odrębne języki. Retoromanie uważają się za zromanizowanych potomków starożytnych, rdzennych mieszkańców rejonu Alp - Retów (stąd nazwa) i zmieszanych z nimi Celtów. W większości wyznają katolicyzm. Na Retoromanów składają się trzy grupy etniczne: Friulowie (ok. 600.000)- stanowiący ponad 80% wszystkich Retoromanów, zamieszkujący region Friuli-Wenecja Julijska w północno - wschodnich Włoszech, Ladynowie (ok. 35.000)- we włoskim Tyrolu, Romanie (ok. 60.000) - w południowo - wschodniej Szwajcarii (kanton Gryzonia).
W XX w. wśród Retoromanów pojawiło się poczucie własnej odrębności narodowej. Recja (Retia) i jej historia
Recja (łac. Raetia, Rhaetia) to w starożytności rzymska prowincja, utworzona po podboju Retów, obejmująca obecne tereny wschodniej Szwajcarii, zachodniej Austrii (kraje Vorarlberg i Tyrol) oraz południowych Niemiec (część krajów Bawaria i Badenia-Wirtembergia)
Główne miasta: to Augusta Vindelicorum (Augsburg), Castra Regina (Ratyzbona).
Języki romańskie to podrodzina języków indoeuropejskich, którymi posługuje się jako językami ojczystymi około 750 mln osób, zamieszkujących przede wszystkim południowo-zachodnią Europę, Amerykę Łacińską.
Języki te rozwinęły się w okresie preromańskim (476-800 rok n.e.) z łaciny ludowej, którą posługiwano się na znacznych obszarach imperium rzymskiego. Okres od 800 roku uznaje się za okres romański. Najstarsze zabytki języków romańskich pochodzą z X wieku. Najpowszechniej używanymi językami z tej grupy są: hiszpański, portugalski, francuski, włoski i rumuński. Bogatą tradycję literacką posiadają również języki prowansalski i kataloński. Mniejszości językowe w Europie w opracowaniu Ciekawostki językowe w opracowaniu |
Linki do stron szwajcarskich Linki do stron włoskich Polskie strony Zapraszam |
|
W dniach 31 maja - 7 czerwca czyli tuż przed Mistrzostwami Europy w piłce nożnej w Austrii i Szwajcarii odbędzie się na terenie Gryzonii EUROPEADA - turniej piłkarski dla mniejszości językowych w Europie, w którym wystartuje 20 drużyn z 13 europejskich krajów. 
Gryzonia (niem. Graubünden, włos. Grigioni, romansz Grischun, franc. Grisons) to szwajcarski kanton w Alpach, na pograniczu Włoch, Austrii i Liechtensteinu. Używane języki to niemiecki, włoski i romansz. Stolica - Chur, najstarsze miasto Szwajcarii z XII-wieczną katedrą i muzeum retromańskim. Inne znane miasta to Davos i St. Moritz. W Gryzonii znajdują się źródła Renu. 
W samym sercu Dolomitów mieszkają Ladyni, przeszło 30-tysięczna grupa ludzi których tożsamość jest określona dwoma ważnymi elementami: specyficznym językiem retoromańskim (wywodzącym się z łaciny pospolitej) oraz majestatycznym krajobrazem górskim tego pasma Alp. 
Friulowie to romańska grupa etniczna zamieszkująca w północno-wschodnich Włoszech, przede wszystkim w autonomicznym regionie Friuli-Wenecja Julijska. Należy do niej ponad 600 tys. osób. Słabo wykształcona, choć w ostatnich latach gwałtownie się rozwijająca tożsamość narodowa. 
Języki romańskie |
|
|
|
||